Na odporność? Streptococcus salivarius K12. ENTitis

Dziś zapraszam Was na dość krótki (jak na mnie 😉 ) wpis o bardzo popularnym od paru sezonów doustnym probiotyku ENTitis. Zawiera on szczep Streptococcus salivarius K12, który zgodnie z założeniami miał chronić przed nawracającymi infekcjami ucha, nosa i gardła. Czy w rzeczywistości tak jest? Zobaczmy.

Skąd się wziął szczep Streptococcus salivarius K12?

Szczep Streptococcus salivarius K12 został odkryty przez znanego i doświadczonego mikrobiologa prof. John’a Tagg’a. Przez ponad 30 lat prowadził on badania, szukając odpowiedzi na pytanie dlaczego niektóre dzieci często chorują na zakażenia ucha, nosa i gardła a inne prawie wcale.

Naukowiec przez wiele lat izolował próbki śliny wielu osób szukając różnic w ich biofilmie baktryjnym (składzie – mówiąc prościej). Momentem przełomowym w trakcie badań okazało się spotkanie dziecka, które przez 6 lat nie chorowało ani razu na infekcje ucho-nos-gardło. Następnie z jego jamy ustnej pobrano próbkę, z której później wyizolowano szczep Streptococcus salivarius K12.

Co zawiera szczep Streptococcus salivarius K12?

Szczep S. salivarius K12 wytwarza unikalne lantybiotyki saliwarycynę A2 i saliwarycynę B (nazwane przez profesora „BLIS” – Bacteriocyn-Like Inhibitory Substances), które hamują rozwój bakterii chorobotwórczych w obrębie jamy ustnej i ucha środkowego.

S. salivarius K12 (BLIS K12) jest szczepem probiotycznym silnie antagonistycznym wobec wzrostu Streptococcus pyogenes, najważniejszej bakteryjnej przyczyny zakażeń gardła u ludzi.

Komu może służyć ENTitis?

Oszacowano, że tylko 2% populacji ludzkiej posiada dobroczynny szczep S.salivarius K12 w jamie ustnej i stąd tak częste infekcje ucho-nos-gardło.

Producent zaleca ENTitis:

• dzieciom uczęszczającym do żłobków, przedszkoli i szkół oraz dorosłym,
• osobom po zakończonej kuracji antybiotykowej,
• osobom z nawracającymi zakażeniami – paciorkowcowymi (bakteryjnymi) lub wirusowymi – gardła i migdałków.

Badania

W bazie PubMed opublikowano tylko kilkanaście badań (dokładnie 19) dotyczących „szczepu S. salivarius K12 i dzieci” (od maja 2004 do czerwca 2019).

Dużym plusem jest to, że były one prowadzone w większości na ludziach (badania kliniczne). 

Jednak w poszczególnych badaniach grupy były nieliczne, między 40 a 100 osób (w jednym udział wzięło 220 dzieci), z czego połowa otrzymywała szczep S. salivarius K12 a druga połowa placebo. Jest to na pewno minus, gdyż nie można w pełni ocenić efektywności przy tak małej liczbie uczestników.

Większość badań trwało 90 dni, jednak wyniki obserwowano dłużej, bo przez 6-12 miesięcy.

W jednym z badań udział wzięły dzieci, które zaczęły pierwszy rok w przedszkolu. Im podawano szczep BLIS K12 przez 6 miesięcy, a obserwację prowadzono przez 9 miesięcy. 

Było też badanie, w którym podawano szczep S. salivarius K12 dzieciom dwa razy w roku: w miesiącach październik-grudzień i kwiecień-czerwiec. Obserwacię prowadzono cały rok.

Wyniki większości badań były podobne. Praktycznie we wszystkich zanotowano poprawę stanu zdrowia u osób przyjmujących szczep BLIS K12 w porównaniu do grupy otrzymującej placebo. Co prawda wykazano:

• znaczny spadek liczby epizodów paciorkowcowej infekcji gardła (o 90%) oraz zapadalności na wirusowe infekcje jamy ustnej (o 80%) – u osób z nawracającymi zakażeniami ucho-nos-gardło,
• spadek występowania paciorkowcowego zapalenia migdałków i gardła oraz zapalenia ucha środkowego,
• zmniejszenie liczby dni z antybiotykiem oraz dni nieobecności w przedszkolu/szkole/pracy,

jednak ponieważ wnioski wyciągnięto na podstawie wyników u niezwykle małej liczby osób, należy ostudzić emocje.

Dodatkowo w ostatnich paru latach badano skuteczność szczepu S. salivarius K12 w zapobieganiu i leczeniu paciorkowcowego zapalenia gardła oraz bólu gardła. Analizę przeprowadzono na dzieciach w wieku od niespełna 3 do 14 lat. Tym razem w badaniach wzięło udział łącznie ponad 1500 osób. Niestety, wykazano, że stosowanie szczepu S. salivarius K12 w terapii profilaktycznej jest nieskuteczne. Wpływ probiotyku na częstość zachorowań był mało istotny. Na szczęście szczep S. salivarius K12 okazał się bezpieczny i dobrze tolerowany przez badane dzieci.

Konieczne jest prowadzenie dalszych badań w celu lepszego zrozumienia związku doustnego probiotyku S. salivarius K12 ze zdrowiem ludzkiego ucha i jamy ustnej.

Czy wiesz, że…

Jako ciekawostkę dla kobiet, głównie w ciąży, przytoczę badanie in vitro, w którym sprawdzano wpływ S. salivarius K12 na patologiczną bakterię, paciorkowiec z grupy B (GBS) – Streptococcus agalactiae. Według statystyk kolonizuje ona przewód odbytniczo-pochwowy aż 10-30% pań.

Na szczęście w Polsce u kobiet w ostatnich tygodniach ciąży (35-37 tc) rutynowo wykonuje się badanie przesiewowe. Polega ono na pobraniu wymazu z pochwy i odbytu, w celu sprawdzenia obecności S. agalectiae. Po co to wszystko? A po to, gdyż istnieje ryzyko zarażenia noworodka paciorkowcem i spowodowanie u niego ciężkiej choroby (sepsy).

Ale wracając do wyników badania, które przeprowadzono na myszach, wykazano znaczny potencjał szczepu BLIS K12 w walce z patologicznym szczepem GBS, a tym samym zapobieganiu przekazania go noworodkowi podczas porodu.

Działania niepożądane i toksyczność

Szczep S. salivarius K12 zawarty w ENTitis posiada certyfikat bezpieczeństwa GRAS (Generally Recognized As Safe).

Produkt w trakcie badań był dobrze tolerowany przez pacjentów. Nie wykazano efektów ubocznych związanych z leczeniem.

Poprawne dawkowanie

Jest niesamowicie istotne. Od niego zależy czy preparat w ogóle zadziała. W zależności od postaci:

• ENTitis pastylki do ssania (2,5 mld CFU S. salivarius K12)– dla dzieci powyżej 3 r.ż. Stosuje się zwykle raz dziennie, przed samym spaniem, po umyciu zębów oraz po wszystkich posiłkach i napojach.
• ENTitis baby proszek (5 mld CFU S. salivarius K12) – dla dzieci od 6 m.ż do 3 r.ż. Stosuje się raz dziennie, przez około 5 minut, aby maksymalnie wydłużyć kontakt preparatu ze śluzówką jamy ustnej dziecka. Do podawania można wykorzystać smoczek (zanurza się go w proszku, podaje dziecku, po 30-40 sekundach przerwy ponownie zanurza się w proszku i tak aż do końca saszetki) lub można zawiesić w niewielkiej ilości wody (kilka ml) i podać w strzykawce (również w małych porcjach, przez 5 minut).

Producent zaleca zażywanie przez minimum 3 miesiące. 

Pamiętaj!

• ENTitis może być stosowany w trakcie infekcji wirusowych nosa i gardła. Jednak NIE w trakcie antybiotykoterapii. Dopiero po jej zakończeniu.
• ENTitis zawiera w swoim składzie ponadto 200 j.m. witaminy D. Jest to jednak dawka tak mała, że aż zastanawiam się po co ją dodano.
• Zawarty w ENTitis szczep Streptococcus salivarius K12 działa również na bakterie Streptococcus mutans, które są przyczyną próchnicy.

Podsumowując,

Wyniki badań nad szczepem Streptococcus salivarius K12 są bardzo obiecujące, jednak ze względu na małą ilość uczestników badań, nie można w pełni ocenić ich efektywności.

Ponadto, preparaty ENTitis zarejestrowane są jako suplementy diety, a nie leki. Oznacza to, że zgodnie z prawem farmaceutycznym nie mogą mieć działania leczniczego. Są traktowane jako produkty żywnościowe wspomagające zdrową dietę.

ENTitis działa tylko w obrębie jamy ustnej, nosa i ucha. Nie wspiera odporności całego organizmu.

Z doświadczenia w pracy w aptece mogę Wam powiedzieć, że są dzieci na które ENTitis działa świetnie (tak przynajmniej twierdzą rodzice), a na inne wcale. Niestety nikt na piękne oczy nie powie czy akurat na Twojego malucha zadziała czy nie.

Jeśli Twoje dziecko cierpi na nawracające infekcje ucha, nosa i gardła, możesz rozważyć podanie mu szczepu Streptococcus salivarius K12 (choć nie ma twardych dowodów na jego skuteczność). Zalecam jednak skonsultować tę decyzję najpierw z pediatrą lub specjalistą, np. laryngologiem.

Enjoy!

Ana

Bibliografia:

[1] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3516470/

[2] https://www.dovepress.com/use-of-streptococcus-salivarius-k12-in-the-prevention-of-streptococcal-peer-reviewed-fulltext-article-DHPS

[3] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1449041/pdf/2487-05.pdf

[4] https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.4.8.7.

[5] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24600248

[6] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/28236205

[7] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29189607

[8] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30616011

[9] https://iai.asm.org/content/83/9/3438#sec-12

[10] https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27920580/

[11] https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6556466/

[12] https://www.clinicalmicrobiologyandinfection.com/article/S1198-743X(18)30843-7/fulltext