Jak poprawnie obliczyć dawkę paracetamolu dla dziecka?

Niby każdy wie, a jak przychodzi co do czego, to bywa różnie…

Bardzo często zdarza się, że przychodzą rodzice do apteki (lub piszą do mnie wiadomość na priv) z zapytaniem jaką dawkę leku przeciwbólowego i przeciwgorączkowego podać dziecku.

Z jednej strony ilość mililitrów można odczytać z opakowania leku, z drugiej zaś przedziały te są dość szerokie, budzą wątpliwości i są zwykle zaniżone. Jeszcze bardziej sprawa się komplikuje, gdy waga dziecka znacznie odbiega od normy.

No właśnie. I tu poruszyłam najważniejszą kwestię.

Czy wiesz, że paracetamol (ibuprofen też) przelicza się na wagę dziecka (kilogramy), a nie na wiek?

Ileż to razy przychodziła mama do apteki, mówiąc że dany lek nie działa na jej dziecko, a okazywało się, że podawała zdecydowanie zbyt niską dawkę. W ciągu ponad 14 lat pracy w zawodzie,, zdarzyło się to tak często, że nawet nie zliczyłabym ile.

Dlatego tak ważne jest, aby nawet jeśli Twój maluch jest zbyt duży lub zbyt mały na swój wiek, patrzeć zawsze na masę ciała.

Na szczęście jesteś w odpowiednim miejscu i nie musisz się już martwić. Poniżej znajdziesz odpowiedź jak obliczyć właściwą dawkę leku przeciwbólowego i przeciwgorączkowego dla Twojego dziecka.

Paracetamol

Działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, ale nie przeciwzapalnie (jak np. ibuprofen).

Jego największym plusem jest to, że można podawać go dzieciom od 1.dnia życia, również wcześniakom.

Dawkowanie:

• U dzieci dawkę zawsze przeliczamy na masę ciała [kilogramy], nie na wiek.

• Przerwa pomiędzy kolejnymi dawkami powinna być nie krótsza niż 4 h.

• Maksymalna liczba dawek na dobę jest zależna od wieku dziecka i drogi podania (patrz tabela poniżej), jednak w większości wypadków wynosi ona do 4 razy na dobę.

• Zgodnie z zaleceniami preferowaną postacią powinna być zawsze ta doustna (wyjątek → wymioty).

• Paracetamol w postaci czopków doodbytniczych ma niższą biodostępność (nawet o 40-50%) niż postaci doustne. Tłumacząc na polski – wymaga podania wyższej dawki, aby osiągnąć podobny efekt terapeutyczne. Lek podany doodbytniczo jest wchłaniany wolniej, ale działa też dłużej.

W przypadku czopków bardzo ważne jest, aby dopasować dawkę. Co mam na myśli? Otóż:

czopków nie można dzielić!

I wiem, że zaraz mi napiszecie, że nie raz pediatra mówił, żeby odkroić koniuszek nożem, albo dać pół czopka. Tak się nie robi, ponieważ czopek to lek jednodawkowy.

Jeśli producent zadeklarował, że ma on np. 80 mg, to w całej masie jest taka dawka. Ale wcale nie musi być tak, że w lewej połowie jak i w prawej jest równo po 40 mg. Nie! Najważniejsze, że cały ma pełną dawkę.

Jeśli wybierzesz postać doodbytniczą, w aptece możesz kupić następujące czopki: 50 mg, 80 mg, 125 mg, 150 mg, 250 mg, 300 mg i 500 mg. Dopasuj możliwie najbliższą bądź kup dwa różne, żeby ich suma była równa potrzebnej dawce (podajesz wtedy 2 różne czopki jeden po drugim, od razu).

• Dzięki niedojrzałemu metabolizmowi leku oraz zwiększonym zapasom glutationu w wątrobie, toksyczne działanie paracetamolu u dzieci do 6 roku życia jest niższe niż u dorosłych.

• Dawki paracetamolu zależą od wieku i drogi podania:

m.c. = masa ciała / indywidualnie = po konsultacji z pediatrą

Na przykładzie pokażę Wam jak najłatwiej obliczyć dawkę paracetamolu:

Przykład 1:

Jesteś mamą 5-miesięcznego malucha, który waży 8,5 kg. Dysponujesz zawiesiną z paracetamolem o stężeniu 240 mg/5 ml. Ile mililitrów powinnaś podać dziecku?

• Z powyższej tabeli odczytujemy dawkę dla 5-cio miesięcznego malucha – 15 mg/kg m.c.

15 mg * 8,5 (masa ciała dziecka) = 127,5 mg (jednorazowa dawka leku)

• Układamy matematyczną proporcję:

240 mg – 5 ml ← [stężenie zawiesiny]

127,5 mg – X ml

X= (5 x 127,5) / 120 = 5,3125 ≈ 2,65 ml

• Obliczamy maksymalną dobową dawkę: 60 mg (wartość z tabeli) * 8,5 (masa ciała dziecka) = 510 mg

510 mg/127,5 mg (zawartość leku w 1 dawce) = 4

Możesz podać 2,65 ml syropu z paracetamolem o stężeniu 240 mg/5 ml, nie częściej niż co 4 godziny, nie więcej niż 4 razy na dobę.

Przykład 2:

Jesteś mamą 5-miesięcznego malucha, który waży 8,5 kg. Jakie czopki z paracetamolem kupić dla dziecka?

• Z powyższej tabeli odczytujemy dawkę dla 5-cio miesięcznego malucha – 20 mg/kg m.c.

20 mg * 8,5 (masa ciała dziecka) = 170 mg (jednorazowa dawka leku)

Jak widzicie, w postaci doodbytniczej dużo trudniej dobrać dawkę. Czopków o dawce 170 mg na rynku nie ma, więc najlepiej byłoby kupić czopki 80 mg i podawać po dwa na raz (160 mg), ewentualnie czopki w dawce 150 mg i podawać jeden na raz.

Pamiętaj!

1. Zawsze przeliczaj dawkę leku na masę ciała [kilogramy], nie na wiek dziecka.

♥♥♥♥♥

2. Nie podawaj zbyt niskich dawek, gdyż stężenie substancji czynnej może być za małe by wywołać efekt terapeutyczny, czyli np. obniżyć gorączkę czy znieść ból.

♥♥♥♥♥

3. Czopków nie wolno dzielić, gdyż są to leki jednodawkowe. Odcinając fragment (np. koniuszek) tak naprawdę nie wiemy ile miligramów substancji czynnej podajemy dziecku.

♥♥♥♥♥

4. Obowiązkowo sprawdzaj stężenie zawiesiny / roztworu / syropu. Na rynku jest wielu producentów, a stężenia (szczególnie doustnego paracetamolu) wahają się od 24 mg/ml do 100 mg/ml.

♥♥♥♥♥

5. Zawiesinę doustną zawsze należy uprzednio wstrząsnąć (przez 15 sekund) przed użyciem.

♥♥♥♥♥

6. Leki dla dzieci odmierzaj strzykawką doustną, nie łyżeczką czy miarką. Precyzja ma w tym wypadku duże znaczenie.

♥♥♥♥♥

7. Syropy podawaj dziecku powoli do policzka, nie na wprost do gardła. W ten sposób unikniesz zakrztuszenia się maluszka.

♥♥♥♥♥

8. Leki doustne podawaj dziecku zawsze w pozycji siedzącej lub półleżącej, nigdy maluchowi leżącemu całkowicie na płasko. Z kolei czopki aplikuj dziecku leżącemu na brzuszku lub na boku, z ugiętymi nóżkami. Pamiętaj na koniec przytrzymać pośladki dziecka, aby nie wypchnęło czopka.

♥♥♥♥♥

9. W razie wymiotów aplikuj dziecku lek w postaci czopka. W każdej innej sytuacji preferowaną postacią powinna być zawiesina doustna, gdyż podasz dokładnie tyle mililitrów ile potrzebuje dziecko o konkretnej masie ciała. Precyzja jest ważna.

♥♥♥♥♥

10. W razie wysokiej gorączki możesz zastosować paracetamol i ibuprofen na zmianę, co 4 h (lub wtedy kiedy temperatura wzrośnie powyżej 38,5°C) raz jeden, raz drugi (łącznie na dobę po trzy razy każda substancja). Jeśli wysoka temperatura nie spada, możesz podać leki częściej, jednak pamiętaj, żeby nie przekroczyć dawek dobowych ibuprofenu i paracetamolu.

Enjoy!

Ana

Jak prawidłowo dawkować ibuprofen przeczytasz ⇓

Jak dawkować ibuprofen u małych dzieci? Na czym polega naprzemienne podawanie leków przeciwgorączkowych?

Bibliografia:

1. Palmer Greta M, Doraźne postępowanie przeciwbólowe – nowe informacje i kwestie dyskusyjne, 6.02.2017, https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/152984,dorazne-postepowanie-przeciwbolowe
2. Woroń Jarosław, Jak bezpiecznie i skutecznie stosować paracetamol, 02.2013, https://podyplomie.pl/pediatria/14788,jak-bezpiecznie-i-skutecznie-stosowac-paracetamol